Munkeno → historio
1158 | Henriko la Leono (Heinrich der Löwe) fondas la bazarejon München (je la 14a de junio). La kaŭzo de la fondo estis ekonomia: La episkopo de Freising havis grandajn enspezojn per kotizoj pro la sal-komerco tra la sola tiuregiona ponto trans la riveron Isar, en la apuda komunumo Föhring. Per konstruado de dua ponto en München (kaj detruado de la konkurenca ponto) Henriko alproprigis al si tiujn enspezojn. |
1175 | Konstruado de la unuaj fortikaĵoj. |
1214 | Unua dokumenta mencio de Munkeno kiel "urbo". |
1632 | Dum la Tridekjara Milito Svedaj trupoj okupas la urbon. |
1806 | Munkeno iĝas ĉefurbo de la reĝlando Bavario, sub reĝo Maximilian Joseph I (nask. 1756, reĝo 1806–1825). |
1810 | Kronprinco Ludwig kaj Therese von Sachsen-Hildburgshausen festas sian geedziĝon interalie per ĉevala vetkurado sur la posta Theresienwiese (herbejo de Terezio). El tio ekestas la tradicia de la nun ĉiujara "oktobra festo" (Oktoberfest). |
1826 | La universitato de Landshut estas translokita al Munkeno. |
1868 | Reĝo Ludwig II fondas la Munkenan Politeknikon (Technische Hochschule, TH). |
1896 | Ekaperas la revuo "Die Jugend" (= la junularo), laŭ kiu la germana vorto por "secesia stilo" iĝas Jugendstil. |
1901 | Munkeno havas duonan milionon da loĝantoj. |
1906 | Fondado de la "Deutsches Museum für Naturwissenschaft und Technik" (Germana Muzeo pri Naturscienco kaj Tekniko) sur la muzea insulo en la rivero Isar. Ĝi malfermiĝis nur en 1925. |
1918 | Je la 7a de novembro Kurt Eisner proklamas Bavarion respubliko. |
1919 | Kurt Eisner estas murdita sub cirkonstancoj ne tute klarigitaj. |
1935–1945 | Sub la nazia regado Munkeno havas la titolon "Hauptstadt der Bewegung" = "ĉefurbo de la (nazia) movado". |
1938 | Je la 29a de septembro la politikistoj Chamberlain (UK), Daladier (FR), Hitler (DE) kaj Mussolini (IT) interkonsentas pri la "Münchner Abkommen" (traktato de Munkeno). |
1939 | Georg Elser malsukcesas pri atenco al la vivo de Adolf Hitler en la gastejo "Bürgerbräukeller" (8a de novembro). |
1934 | La gefratoj Sophie kaj Hans Scholl estas ekzekutitaj pro protestoj kontraŭ la nazia reĝimo. |
1945 | La usona armeo okupas la duone detruitan urbon. |
1972 | La urbocentraj stratoj Kaufingerstraße" kaj Neuhauser Straße iĝas piediraj, por tiel eviti la subfalon de la aŭtomobiltrafiko kaj altigi la vivokvaliton en la centro. |
1972 | La 20aj modernaj Olimpikoj okazas en Munkeno. La ideo okazigi "serenajn ludojn" fiaskas, kiam teroristoj atakas kaj mortigas la israelan teamon. |
1992 | La urba flughaveno translokiĝas de Riem al marĉa regiono inter Erding kaj Freising. |
1992 | Rearanĝo de la munkenaj kvartaloj malgrandigas ilian nombron de 41 al 25. |
1996 | La loĝantaro plebiscite per 50,7 % kontraŭ 49,3 % postulas la konstruadon de tri vojaj tuneloj (por la "Meza Ringo"), kiuj kostos du miliardojn da markoj. |
1998 | Sur la tereno de la iama flughaveno en Riem estas malfermita nova foirejo, post kiam la urbocentra foirejo, proksima al Theresienwiese, iĝis tro malgranda. |
2001 | La loĝantaro per plebiscito akceptas la konstruadon de nova stadiono, kvankam la instalo de la necesa infrastrukturo kostas plurajn cent milionojn da markoj. |
La blazono de Munkeno montras monaĥon en nigra vesto kun ora rando kaj kun ruĝaj ŝuoj. Li tenas ruĝan libron kaj ĵure levas manon.